حذف کننده های اکسیژن (Oxygen Scavengers):
حذف کننده های اکسیژن (Oxygen Scavengers)، ترکیبات شیمیایی هستند که از آن ها برای از بین بردن اکسیژن موجود در آب به منظور جلوگیری از خوردگی در بویلرها استفاده می شود.این خوردگی بخصوص در دماهای بالا برای آهن و فولاد با سرعت بیشتری اتفاق می افتد. حذف کننده های اکسیژن با تشکیل یک لایه روی سطح فلز، از رسیدن اکسیژن محلول به سطح جلوگیری می کند.در نتیجه باعث کاهش سرعت خوردگی می شود. در واقع اگر O2 از محیط حذف نگردد، اکسیژن موجود در محلول با آهن ترکیب شده و آهن را با سرعت اکسید می کنند و بدین ترتیب باعث به وجود آمدن خوردگی می شوند.
برای پیشگیری از خوردگی،حذف اکسیژن به دو روش انجام می شود:
- روش حذف فیزیکی با استفاده از تجهیزاتی مثل دی اریتور
- روش حذف شیمیایی
روش حذف فیزیکی:
برای از بین بردن مقادیر زیاد اکسیژن به علت ارزان تر بودن معمولا روش فیزیکی استفاده می شود. اگرچه دی اریتور می تواند مقدار O2 موجود را به کمتر از 0.5-1.0 میلی گرم در لیتر کاهش دهد ولی هنوز این مقدار اکسیژن می تواند مشکلات جدی را در دیگ های بخار ایجاد کند.
روش حذف شیمیایی:
برای حذف کامل اکسیژنی که پس از حذف فیزیکی هنوز در آب موجود در سیستم بویلر باقی مانده است از روش حذف شیمیایی استفاده می شود.
دسته بندی انواع اکسیژن زدا:
- آلی
- معدنی
انواع اکسیژن زداهای شیمیایی:
– سولفیت سدیم
– اریتوربات
– دی اتیل هیدروکسیل آمین (DEHA)
– هیدروکینون
– هیدرازین
– کربوهیدرازید
– متیل اتیل کتوکسیم (MEKO)
ترکیبات سولفیت جزء آنتی اکسیدان های معدنی است در حالی که DEHA (N و N – دی اتیل هیدروکسیل آمین) و کربوهیدرات ها جزء آنتی اکسیدان های آلی به شمار می آیند. شکل زیر نشان دهنده واکنش بین اکسیژن با سه نمونه ماده اکسیژن زدا و حذف آن از سیستم است.
سولفیت ارزان ترین و فعال ترین حذف کننده O2 برای بویلرهای با فشار متوسط و پائین تر (تا ۶۰۰ psig (42 bar abs)) است. سدیم سولفیت در واکنش با O2، سدیم سولفات را تولید کرده که باعث ایجاد مواد جامد در سیستم بویلر میشود، بنابراین در فشار بالا و بویلرهای فوق بحرانی،سولفیت نمی تواند راهگشا باشد. در بویلرهای فشار بالا دی اتیل هیدروکسی آمین کاربرد بیشتری دارد.
هیدرازین در فشارها و دماهای بالا باعث تولید گازهای خورنده نمی شود.
بدلیل اثرات مضر هیدرازین بر سلامتی انسان و محیط زیست استفاده از آن معقول نمی باشد.
خواص منحصربه فرد DEHA ، مانند فراریت، خاصیت رویین کنندگی و سمیت بسیار پایین آن موجب شده، به عنوان یک حذف کننده اکسیژن مناسب استفاده شود.
