- تعریف واژه رسوب:
زمانی که از آب به عنوان یک سیال حرارتی استفاده می شود، املاح و سختی موجود در آب بر اثر شوک دما جدا شده و بر روی سطوح نشست کرده و رسوب ایجاد می شود. این رسوبات از مهم ترین عوامل فرسایش و خوردگی در تاسیسات حرارتی و برودتی هستند. وجود رسوبات علاوه بر ایجاد فرسایش و خوردگی، مقدار قابل توجهی از انرژی را نیز به دلیل عدم تبادل حرارت به هدر داده و راندمان تاسیسات را کاهش می دهد.
اثر رسوب بر اتلاف انرژی موضوعی است که امروزه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است به طوری که سالیانه 45 میلیارد دلار هزینه اتلاف انرژی ناشی از رسوب در تمامی کشورها تخمین زده می شود که این رقم معادل 0.2 % تولید خالص جهان است.
.
با زیاد شدن غلظت مواد و جامدات حل شده و معلق در آب جوش آورها (بويلرها)، مبدل هاي حرارتي و… امكان تشكيل رسوب افزايش مي يابد. تشکیل رسوب در آب از دو منبع سرچشمه می گیرد:
1- غلظت مواد و ذرات حل شده در آب که با افزایش دما و اشباع شدن یون ها رسوب پدید می آید
2- مواد معلق موجود در آب که می تواند ناشی از محصولات خوردگی، ذرات معلق هوا و یا رشد میکروارگانیسم ها در آب باشد.
عوامل مؤثر در تشكيل لايه رسوبي چسبنده عبارت اند از:
1- دماي سيال و سطح حرارت …
2- سرعت سيال عبوري
3- اندازه و تركيب ذرات موجود در سيال
4- زمان عبور سیال
معایب و مشکلات ناشی از تشکیل رسوب:
وجود رسوبات سبب كاهش قطر داخلي لوله ها و درنتيجه كاهش جریان آب می شود. همچنين رسوبات به عنوان يك عايق حرارتي در سطوح انتقال حرارت عمل می کنند. بنابراين هر دو عامل سبب كاهش انتقال حرارت و بازده حرارتی دیگ های بخار، مبدل های حرارتی و… می گردند. وجود هرگونه رسوب در تجهیزاتی مانند دیگ های بخار، نامطلوب است، بنابراین عناصر تشكيل دهندۀ آن مثل كلسيم، منيزيم، آهن و سيليس باید از آب ورودی به دیگ بخار جدا شوند. زیرا با كاهش انتقال حرارت و بازده حرارتی دیگ بخار، جذب حرارت از گازهای حاصل از احتراق کاهش می یابد، انرژی به هدر مي رود و تولید بخار نیز کم می گردد. لذا برای جبران کاهش تولید بخار، میزان سوخت مصرفی دیگ بخار افزایش می یابد.
سطوح حرارتی و لوله هایی که از یک طرف با رسوبات عایق شده اند و از طرف دیگر در دمای گازهای داغ قرار دارند، بسیار گرم شده، مقاومت خود را از دست می دهند. در این حالت، شکافتگی لوله ها و حتی پوسته دیگ بخار اجتناب ناپذیر خواهد بود. لذا ارائه راه حل هاي مناسب براي مشكلات مذكور، از اهميت زيادي برخوردار است. ضمنا رسوبات مي توانند سبب تسريع خوردگي گردند. انباشتگي رسوبات، محصولات خوردگي و تجمع آنها سبب تشکیل برآمدگي و نقاط متورم بر روی سطوح می شود.
مشکلات ایجاد رسوبات در تاسیسات:
افزایش رسوبات مشکلات و معضلاتی را در پی دارد که از عمده ترین آن ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– کاهش شدید انتقال حرارت سیستم
– کاهش سرعت و میزان آب در گردش سیستم
– خوردگی بویلرها و دیگر سیستم های حرارتی
– پایین آمدن کیفیت بخار آب تولیدی
– اتلاف مواد شیمیایی
– باقی گذاردن لکه روی محصولات و مواد غذایی و نساجی
– افزایش میزان حرارت و انرژی موردنیاز جهت عملکرد سرمایش و گرمایش
– کاهش شدید راندمان سیستم
جهت حذف رسوبات باقی‌مانده، متصدیان تاسیسات با هر نوع سیستم تصفیه پس از مدتی با میزان قابل‌توجهی از رسوبات روبرو خواهند شد که ناگزیر از انحلال آن ها هستند. از بین بردن رسوبات باقی‌مانده توسط اسید انجام خواهد شد.
در صنایع مختلف از مواد شیمیایی گوناگونی استفاده می‌گردد، اما در روش کلی استفاده مشابهت فراوانی وجود دارد.
لازم به ذکر است که بهترین روش جهت در امان ماندن از عواقب تشکیل رسوب و اجتناب از هزینه های ناشی از آن، پیشگیری از تشکیل رسوب می باشد. شرکت آبریزان با تولید محلول های ضد رسوب و ضد خوردگی میتره، نقش قابل توجهی در پایش آب های صنعتی و به طبع آن افزایش عمر مفید تاسیسات و افزایش بهره وری انرژی، ایفا کرده است.
