انواع رسوبات و خوردگی در بویلرها + روش های تشخیص دقیق

تشخیص اشتباه نوع رسوب یا خوردگی در بویلر = انتخاب اشتباه مواد شیمیایی = افزایش خسارت به جای کاهش آن

در این راهنمای تخصصی، انواع رسوبات رایج بویلرها (کربنات کلسیم، سولفات کلسیم، سیلیکا، اکسید آهن) و انواع خوردگی های مهلک (اکسیژنی، زیررسوبی، قلیایی) را با جزئیات کامل بررسی می کنیم. همچنین، روش های تشخیص دقیق با آنالیزهای آزمایشگاهی پیشرفته (XRD, SEM, ICP) را آموزش می دهیم تا شما بتوانید با دقت بالا، بهترین راهکار شیمیایی را برای سیستم خود انتخاب کنید.

چرا این مقاله را بخوانید؟

✅ شناسایی ۴ نوع رسوب اصلی بویلر و تشخیص ظاهری و شیمیایی هر کدام 

✅ درک ۳ نوع خوردگی مهلک و نحوه تشخیص هر کدام در مراحل اولیه 

✅ آشنایی با روش های آزمایشگاهی XRD, SEM, ICP و کاربرد هر کدام در تشخیص رسوب و خوردگی 

✅ دریافت چک لیست تشخیص سریع برای اپراتورها و مهندسان 

✅ معرفی راهکارهای تخصصی برای درمان هر نوع رسوب و خوردگی

انواع رسوبات در بویلرها — تشخیص و خطرات

رسوبات بویلرها عمدتاً از املاح موجود در آب تغذیه ناشی می شوند. در اینجا ۴ نوع اصلی را بررسی می کنیم:

۱. کربنات کلسیم (₃CaCO) — رایج ترین رسوب

• منشأ :سختی دائم آب (کلسیم + بی کربنات) 
• ظاهر :سفید یا خاکستری — شکننده — شبیه گچ 

 خطرات :

• کاهش انتقال حرارت ← افزایش دمای فلز ← ترک خوردگی 
• تشکیل لایه عایق ← افزایش مصرف سوخت 

 تشخیص شیمیایی :

• حل شوندگی در اسید کلریدریک رقیق — با ایجاد حباب (₂CO) 
• آنالیز XRD :پیک های مشخص کلسیت (Calcite)

۲. سولفات کلسیم (₄CaSO) — سخت ترین رسوب

• منشأ :سولفات + کلسیم در آب با TDS بالا 
• ظاهر :سفید یا زرد کدر — بسیار سخت و چسبنده — شبیه سنگ مرمر 

 خطرات :

• چسبندگی شدید به فلز — حذف مکانیکی دشوار 
• مقاومت بالا در برابر اسیدهای معمولی 

 تشخیص شیمیایی :

• عدم حل شوندگی در HCl — حل شوندگی جزئی در₃HNO داغ 
• آنالیز XRD : پیک های ژیپس (Gypsum) یا انهیدریت (Anhydrite)

۳. سیلیکا (₂SiO) — خطرناک ترین رسوب

• منشأ :سیلیس محلول در آب — به خصوص در آب های زیرزمینی و چاهی 
• ظاهر :شیشه ای یا مات — بسیار سخت — شبیه چسب شیشه 

 خطرات :

• چسبندگی شدید به فلز و غشاها — غیرقابل حذف با اسیدهای معمولی 
• کاهش شدید انتقال حرارت — حتی در لایه های نازک 

 تشخیص شیمیایی :

• عدم حل شوندگی در اسیدهای معدنی — حل شوندگی در HF (خطرناک!) 
• آنالیز SEM-EDS :شناسایی عنصر Si — آنالیز XRD : پیک‌های کریستوبالیت یا کوارتز

۴. اکسید آهن (Fe₂O₃/ Fe₃O₄) — ناشی از خوردگی

• منشأ :خوردگی لوله‌ها یا تجهیزات فولادی — ورود آهن به آب تغذیه 
• ظاهر :قرمز تیره یا سیاه — پودری یا لایه‌ای — شبیه زنگ‌آهن 

 خطرات :

• تشکیل لایه عایق ← کاهش انتقال حرارت 
• تشدید خوردگی زیررسوبی 

 تشخیص شیمیایی :

• حل‌شوندگی در HCl — رنگ زرد-نارنجی محلول 
• آنالیز ICP :غلظت بالای آهن — آنالیز XRD : پیک های هماتیت یا مگنتیت

۴ نوع رسوب از بالا سیلیکا، اکسید آهن، کربنات کلسیم، سولفات کلسیم

رسوب در بویلر water tube

رسوبات اطراف لوله ها درون بویلر fire tube

انواع خوردگی در بویلرها — تشخیص و خطرات

خوردگی در بویلرها اغلب ناشی از کیفیت نامناسب آب تغذیه بویلر یا عملیات نادرست است. در اینجا ۳ نوع اصلی را بررسی می کنیم:

۱. خوردگی اکسیژنی (Oxygen Pitting Corrosion)

• منشأ :حضور اکسیژن محلول در آب تغذیه — به دلیل عدم دی اکسیژنه کردن کافی 
• ظاهر :حفره های کوچک و عمیق (Pitting) — معمولاً در خط تغذیه، درام و لوله های آب 

 خطرات :

• نفوذ سریع به ضخامت فلز — پارگی ناگهانی لوله 
• خسارات موضعی — تشخیص دشوار در مراحل اولیه 

 تشخیص :

• بازرسی بصری یا اندوسکوپی — حفره های مدور با لبه های تیز 
• آنالیز SEM : شکل کاپ مانند حفره — آنالیز EDS : حضور O و Fe

۲. خوردگی زیررسوبی (Under-Deposit Corrosion)

• منشأ : تشکیل رسوب روی سطح فلز — ایجاد محیط موضعی خورنده زیر رسوب 
• ظاهر : خوردگی موضعی زیر لایه رسوب — معمولاً همراه با حفره یا شیار 

 خطرات :

• تخریب موضعی فلز — بدون هشدار قبلی 
• تشدید خوردگی با حضور کلریدها یا سولفیدها 

 تشخیص :

• بازرسی پس از حذف رسوب — خوردگی موضعی در زیر رسوب 
• آنالیز XRD/SEM از رسوب و فلز زیر آن — شناسایی ترکیبات خورنده (Cl⁻, S²-)

۳. خوردگی قلیایی (Caustic Embrittlement / Alkaline Corrosion)

• منشأ : غلظت بیش از حد قلیایی (OH⁻) در زیر رسوب یا در شکاف‌ها — معمولاً درpH > 10.5 
• ظاهر : ترک های ریز و شاخه ای — معمولاً در درز جوش ها یا نواحی تنش دار 

 خطرات :

• ترک خوردگی ترد — بدون تغییر شکل — شکست ناگهانی 
• خطر انفجار در فشار بالا 

 تشخیص :

• بازرسی میکروسکوپی — ترک‌های بین دانه‌ای (Intergranular) 
• آنالیز EDS : حضور Na یا K در محل ترک — آنالیز ICP : غلظت بالای قلیایی در آب

خوردگی در بویلر - بعد از رسوب برداری خوردگی وجود دارد

روش های تشخیص دقیق — آنالیزهای آزمایشگاهی پیشرفته

برای تشخیص دقیق نوع رسوب یا خوردگی، روش های آزمایشگاهی پیشرفته ضروری هستند. در اینجا ۳ روش اصلی را معرفی می کنیم:

۱.XRD (X-Ray Diffraction)— شناسایی ترکیبات کریستالی

• کاربرد : شناسایی دقیق ترکیبات معدنی رسوب (CaCO₃,CaSO₄,SiO₂,Fe₂O₃)

• مزیت : غیرمخرب — سریع — دقیق 

خروجی : طیف پراش — با پیک های مشخص هر ترکیب

۲.SEM-EDS (Scanning Electron Microscopy + Energy Dispersive X-Ray Spectroscopy)

کاربرد :

• SEM : تصویربرداری از ریخت شناسی سطح (حفره، ترک، لایه رسوب) 
• EDS : آنالیز عنصری محلی (شناساییCa, S, Si, Fe, O, Cl, Naو ...) 

مزیت : ترکیب تصویر + ترکیب شیمیایی — ایده آل برای تشخیص خوردگی زیررسوبی و ترک ها

۳.ICP-OES (Inductively Coupled Plasma Optical Emission Spectrometry)

• کاربرد : آنالیز کمی عناصر در آب تغذیه یا محلول شستشو (غلظتCa, Mg, Si, Fe, Na, Clو...) 
• مزیت : حساسیت بالا — قابلیت اندازه گیری ppm تا ppb

کاربرد در تشخیص:

• غلظت بالای Si ← هشدار سیلیکا 
• غلظت بالای Fe ← هشدار خوردگی 
• غلظت بالای Na/Cl ← هشدار خوردگی قلیایی یا زیررسوبی

✅ جمع بندی آزمایشگاهی: 

• XRD ← برای شناسایی نوع رسوب 
• SEM-EDS ← برای شناسایی مکانیسم خوردگی و ترکیب محلی 
• ICP ← برای شناسایی غلظت عناصر در آب و محلول ها

چک لیست تشخیص سریع — نوع رسوب یا خوردگی کدام است؟

قبل از ارسال نمونه به آزمایشگاه، با این چک لیست سریع، حدس اولیه بزنید:

راهکار عملی: شرکت پژوهشی صنعتی آبریزان — تشخیص دقیق و درمان تخصصی

اگر به دنبال تشخیص دقیق و درمان تخصصی برای رسوب یا خوردگی بویلر خود هستید، شرکت پژوهشی صنعتی آبریزان با آزمایشگاه مجهز و تیم فنی متخصص، آماده است تا در کنار شما باشد.

آزمایشگاه تخصصی — تشخیص دقیق با XRD, SEM, ICP

• ارسال نمونه رسوب یا فلز خورده شده 
• آنالیز کامل در کمتر از ۷۲ ساعت 
• گزارش تخصصی با پیشنهاد فرمولاسیون اختصاصی

محصولات تخصصی برند میتره — درمان هر نوع رسوب و خوردگی

• ضدرسوب و ضدخوردگی ویژه بویلرهای فشار بالا
• ضد رسوب و ضدخوردگی ویژه بویلرهای فشار متوسط و پایین
• ضد خوردگی ویژه فاز بخار بویلرها
• ضد رسوب و ضدخوردگی ویژه بویلرهای آب گرم و داغ
• انواع اکسیژن زدا: برای جلوگیری از خوردگی اکسیژنی — حذف O₂ محلول
• رسوب بردار ویژه حذف محصولات ناشی از خوردگی
• انواع خنثی کننده پس از رسوب برداری
• و ...

خدمات شستشوی شیمیایی میدانی

• اجرای شستشو با فرمولاسیون اختصاصی — تحت نظارت آزمایشگاه 
• گزارش قبل و بعد از شستشو — با آنالیز ICP از آب شستشو

مشاوره تخصصی رایگان

• ارسال عکس یا داده های عملیاتی ← پیش‌تشخیص رایگان 
• ارسال نمونه رایگان + دفترچه راهنما

درخواست مشاوره فنی و آنالیز رایگان و تماس مستقیم با کارشناس فروش

✅ جمع بندی نهایی: 

تشخیص دقیق نوع رسوب یا خوردگی در بویلر، اولین و مهم ترین قدم برای درمان صحیح است. استفاده از روش های آزمایشگاهی پیشرفته (XRD, SEM, ICP) به شما کمک می کند تا بدون حدس و گمان، بهترین راهکار شیمیایی را انتخاب کنید و از هزینه های اضافی و خطرات ایمنی جلوگیری کنید.

شرکت پژوهشی صنعتی آبریزان با برند میتره، با تکیه بر آزمایشگاه تخصصی، محصولات فرموله شده و تیم اجرایی حرفه ای، آماده است تا بازدهی بویلر شما را افزایش دهد، هزینه های عملیاتی را کاهش دهد و عمر تجهیزات را تا ۲ برابر افزایش دهد.