مقدمه

مواد شیمیایی که بی ثباتی روی کف ایجاد می کنند و باعث شکستن کف های ایجاد شده شوند، ضد کف، کف زدا، دفومر یا آنتی فوم می گویند. این مواد برای پیشگیری از تولید و ساخت کف به کار می روند. در صنایع شیمیایی از ضد کف ( آنتی فوم ) در ساخت کاغذ، رنگ، مواد غذایی، منسوجات، داروسازی استفاده می شود. در سایر صنایع، آنتی فوم ها یک افزودنی اصلی در فرآیندهای تولید هستند. ضدکف نه تنها می تواند فرآیند تولید کف مایع روی سطح را از بین ببرد، بلکه می تواند فیلتراسیون، شستشو، استخراج، تقطیر، تبخیر، کم آبی، خشک کردن و جداسازی را نیز بهبود بخشد حذف گازهای اسیدی در صنایع نفت، گاز وپتروشیمی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این گازها معمولا به وسیله برخی از حلال های فیزیکی یا شیمیایی در برج های جذب، با استفاده از فرآیند جذب جدا می شوند. متداول ترین آلکانول آمین‌ هایی که در فرآیند جذب استفاده می شوند عبارتند از:

• دی گلایکول آمین
• متیل اتانول آمین
• دی اتانول آمین
• متیل دی اتانول آمین

آنتی فوم واحد آمین

در واحد شیرین سازی گاز، ناخالصی هایی مانند دی اکسید کربن و سولفید هیدروژن که تحت عنوان گازهای اسیدی یا گاز ترش می باشد، از آنجا که منجر به خوردگی لوله ها و دستگاه ها می شوند، باید تصفیه و از گاز طبیعی جدا شوند که این عمل در برج جذب با استفاده از حلال هایی مانند آلکانول آمین ها ( متیل اتانول آمین، دی اتانول آمین، متیل دی اتانول آمین و …) انجام می شود. هر مولکول از آمین ها حداقل یک گروه هیدروکسی و یک گروه آمینو دارند. گروه هیدروکسی با بالا بردن وزن مولکولی که موجب کاهش فشار بخار و افزایش حلالیت آمین در آب می گردد و آمینو قدرت بازی کافی در محلول آمین ها درآب به منظور جذب گازهای اسیدی را به وجود می آورد.

یکی از مهم ترین مشکلات در فرآیند شیرین سازی گاز با استفاده از ترکیبات آمین ایجاد کف در طی فرآیند است. در واقع کف پراکندگی گاز در مایع است به ‌صورتی که بخش اعظم محیط را گاز تشکیل‌داده و مایع به ‌صورت لایه‌ های بسیار نازکی میان حباب‌ های گاز قرار گرفته ‌باشد. از جمله مهم ترین عوامل ایجاد کف می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• ذرات معلق ریز جامد در آمین
• وجود اسیدهای آلی در جریان گاز ترش ورودی
• تزریق مواد بازدارنده خوردگی در چاههای گاز
• هیدروکربورهای محلول در آمین
• محصولات ناشی از فساد آمین نظیر تیوسولفاتها و اسیدهای فرار
• گریس های با پایه صابونی مورد استفاده در شیرهای پالایشگاه

وقوع پدیده کف زایی در واحد شیرین سازی گاز با آمین می تواند منجر به مشکلات شناخته شده متعددی از جمله، اتلاف آمین، تعویض فیلتر المنت ها، توقفات بدون برنامه ریزی واحد می باشند. همه مشکلات یاد شده می تواند ناشی از وجود ناخالصی های جامد، کیفیت آمین، تشکیل هیدروکربن مایع و تغییر در پارامترهای عملیاتی باشد که مشکلات عملیاتی ناشی از آن ها به طور قابل توجهی درآمد واحد صنعتی را تحت تاثیر قرار می دهد. به منظور جلوگیری از بروز چنین مشکلات ناشی از ایجاد کف و کاهش شدت فومینگ، تزریق مداوم ماده ی شیمیایی آنتی فوم به حلال، یکی از روتین های کنترلی پالایشگاه ها می باشد. بر پایه ی این نیاز ، شرکت پژوهشی صنعتی آبریزان با در دست داشتن توان علمی و استفاده از تجهیزات و مواد اولیه ی با کیفیت، و انجام پاره ای از تست های آزمایشگاهی مورد نیاز جهت کاندید شدن این آنتی فوم برای واحد شیرین سازی گاز ، اقدام به ساخت و طراحی یک عامل کنترل کننده ی فوم بر پایه ی کوپلیمر بلوک از پلی اتر گلیکول ها کرده است که دارای پایداری حرارتی بالا بوده و کاربرد و رقیق سازی آن آسان، شکست و فرونشانی فوم را در مدت زمان کوتاهی انجام می دهد و باعث ایجاد رسوب نیز نخواهد شد. استفاده از این ضد کف، همچنین در بهبود جداسازی گاز در این سیستم مفید بوده است.

نتیجه گیری

برای پيشگيری از توليد کف و کاهش تمايل به کف کردن، به مدار بسته آمين در گردش مواد ضد کف تزريق می شود و سرانجام مواد ضد کف سر تا سر محلول در برج های احياء پخش شده و همراه محلول آمين می چرخد. ضد کف ها معمولا مخلوطی از ترکيب مايعات و ذرات جامد تشکيل شده اند و بر اساس ساختار اصلی به دسته‌های زیر تقسیم بندی می‌شوند:

• روغن های غير قطبی : مواد معدنی و سيليکون ها .
• روغن های قطبی : الکل های چرب ، اسيدهای چرب ، الکيل آمين ها و آلکيل آميدها
• ذرات جامد ناسازگار با آب : سيليس تصفيه شده ، آلومينيوم اکسايد و پلی پروپيلن

عواملی همچون حلاليت، اندازه قطره، حضور ذرات ناسازگار با آب، نيروهای جانبی محيطی، کف کردن مکرر، رقابت شيميايی اجزاء سازنده، تمرکز مواد در سطح، انواع نمک های محلول و غلظت آنها بر کارکرد ضد کف و همچنین بازدهی آن موثر هستند.