مقدمه

در خوردگی جدایش انتخابی یکی از عناصر تشکیل دهنده آلیاژ به صورت انتخابی خورده شده و جسم متخلخلی باقی می ماند. این فرآیند در آلیاژهای معینی تنها تحت شرایط مشخصی اتفاق می افتد و معمولا خیلی آهسته (سال ها) به وقوع می پیوندد.

به عنوان مثال در آلیاژ برنج زرد معمولی که آلیاژی با ترکیب شیمیایی 30%Zn-70%Cuاست، جدا شدن روی موجود در این آلیاژ در اثر خوردگی جدایش انتخابی و تغییر رنگ زرد آن به قرمز اصطلاحا زدایش روی اطلاق می گردد. در نتیجه خوردگی ناشی از زدایش روی، معمولا شکل و ابعاد قطعه تغییر نمی کند و به طور ظاهر ممکن است بدون عیب به نظر برسد، اما مقاومت کششی و قابلیت انعطاف پذیری آن به مقدار زیادی کاهش می یابد.

دو نوع زدایش روی وجود دارد:

1. نوع یکنواخت یا لایه ای
2. نوع موضعی

در مورد آلیاژهای دیگر نیز احتمال رخ دادن این نوع خوردگی وجود دارد، به عنوان مثال بعضی از آلیاژهای مس مانند برنز آلومینیوم در مجاورت محیط های اسیدی یا آب دریا در اثر خوردگی جدایشی، آلومینیوم خود را از دست می دهد.

در اشیای برنزی که در حفاری های باستان شناسی به دست آمده لایه های محصولات خوردگی نسبت به قلع، غنی شده به نظر می رسند.

آلیاژهای طلا یا پلاتین به همراه فلزات فعال تر، نظیر نقره، نیکل یا مس ممکن است در اسیدهای اکسید کننده ی قوی از حالت آلیاژی خارج شود.

گرافیته شدن

گاهی اوقات چدن خاکستری جدایش انتخابی از خود نشان می دهد به ویژه در محیط هایی که از نظر خوردگی نسبتا متوسط می باشند. به نظر می رسد که سطح چدن گرافیته شده، زیرا سطح چدن ظاهر گرافیتی به خود گرفته و به سهولت می توان به وسیله قلم تراش آن را تراشیده، به همین دلیل این پدیده را گرافیته شده و گاهی خوردگی گرافیتی می نامند. که این نام گذاری غلط می باشد و در واقع جدایش انتخابی کربن از آلیاژ چدن است.

روش های کنترل یا جلوگیری از خوردگی جدایش انتخابی

مهم ترین روش های موثر در کاهش تخریب ناشی از این نوع خوردگی عبارتند از:

• حذف یا تعدیل عوامل خورنده ی محیطی مانند اکسیژن.
• افزودن برخی عناصر به آلیاژها که موجب افزایش مقاومت آن ها در برابر این نوع خوردگی می گردد. به عنوان مثال اضافه کردن 1% قلع به برنج زرد معمولی، آلیاژ جدیدی به نام آدمیرالتی به دست می آید که مقاومت قابل ملاحظه ای خواهد داشت. هم چنین با اضافه کردن مقادیر اندکی از عناصر آرسنیک، آنتیموان یا فسفر می توان اقدام به کند کنندگی خوردگی جدایشی نمود.
• استفاده از روش حفاظت کاتدی.