برای اندازه گیری مقدار مواد آلی موجود در آب روش های مختلفی وجود دارد. از جمله این روش ها اندازه گیری بخش مواد فرار، اندازه گیری کل مواد جامد، BOD و COD ، می باشد. چون اندازه گیری بخش مواد فرار و سنجش کل مواد جامد دارای خطای نسبتا زیادی است بیشتر از اندازه گیری اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD) و اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD) برای به دست آوردن مقدار مواد آلی موجود در آب استفاده می شود.

قلیاییت، اندازه گیری شیمیایی آب از توانایی آن در خنثی کردن اسیدها است. قلیاییت همچنین اندازه گیری از ظرفیت بافر آب یا توانایی آن در مقاومت در برابر تغییرات pH پس از افزودن اسیدها است. قلیایی بودن آبهای طبیعی در درجه اول به دلیل وجود نمکهای اسید ضعیف است، گرچه پایه های قوی نیز ممکن است در محیط های شدید به عنوان مثال (–OH) نقش داشته باشد.

هدایت الکتریکی آب (EC)، اندازه گیری توانایی آب برای عبور جریان الکتریکی است. این توانایی مستقیماً به غلظت یون های رسانای موجود در آب بستگی دارد. این یون های رسانا به دلیل حضور مواد غیر آلی مانند کلریدها، مواد قلیایی، ترکیبات کربنات و سولفیدها و نمک های محلول به وجود می آیند. بیشتر فلزات بدلیل تعداد زیاد الکترون های آزاد رسانای الکتریسیته فوق العاده خوبی هستند.

براي آزمايش و اندازه گیری سريع و ساده pH آبهاي آشاميدني و صنعتي به منظور حفظ سلامت و پيشگيري از تخريب دستگاه ها و همچنين کنترل فرآيندهاي توليد، از کیت اندازه گیری pH استفاده می کنیم.

سختی آب تقریباً به طور کامل توسط یون های کلسیم و منیزیم ایجاد می شود. سایر فلزات دو و سه ظرفیتی نیز اثر مشابهی دارند، اما معمولاً در غلظت کافی در آبهای آشامیدنی وجود ندارند تا مشکلات ایجاد کنند. سختی زیاد مانع از تشکیل چربی با صابون می شود و می تواند باعث ایجاد رسوب در سیستم های آب بخصوص دیگ های بخار، سیستم های خنک کننده و لوله کشی های آب شیرین و … شود.

اندازه گیری pH یکی از مهمترین و معمول ترین آزمایشات در شیمی آب است. تقریبا هر مرحله از تامین آب و تصفیه فاضلاب (به عنوان مثال، خنثی سازی اسید-باز، نرم سازی آب، ته نشینی، انعقاد، ضدعفونی کردن و کنترل خوردگی) به pH وابسته است. pH در اندازه گیری قلیائیت و دی اکسید کربن و بسیاری دیگر از تعادلات اسید و باز استفاده می شود. در دمای مشخصی، شدت فعالیت اسیدی یا بازی یک محلول با pH یا فعالیت یون هیدروژن نشان داده می شود.

کلرید، به شکل یون کلرید (Cl-)، یکی از مهمترین آنیون های معدنی در آب و فاضلاب است. طعم شور با توجه به غلظت کلرید متغیر است و وابسته به ترکیب شیمیایی آب است. برخی از آب های حاوی 250 میلی گرم Cl- / L در صورتی که کاتیون سدیم باشد ممکن است دارای طعم شور قابل تشخیص باشند.

از نظر شیمیایی، قلیائیت آب نشانگر مقدار ظرفیت خنثی شدن آن به وسیله اسید می باشد. خنثی شدن آب به معنی رسیدن pH آب به حدود 5/4 است. قلیائیت آب های طبیعی به سبب وجود هیدروکسیدها، کربنات ها و بی کربنات می باشد.

منظور از TDS کل مواد جامد محلول در آب است که برابر مجموع غلظت همه یونهای موجود در آب می باشد. مواد محلول در آب ممکن است از نظر ماهیت « آلی » یا « معدنی » باشند. کل جامدات محلول در آب TDS را نمی‌توان به عنوان معیار اصلی مشخص کننده کیفیت آب در نظر گرفت و بیشتر درجه شفافیت آب را مشخص می‌کند.

عامل موثر بر خورندگی و رسوب گذاری آب، قلیائیت میباشد. برای نمونه می توان گفت، قلیائیت آب مورد استفاده در دیگ های بخار باید به اندازه کافی بالا باشد تا از خورده شدن دیواره دیگ ها جلوگیری شود.

آب سخت واژه ای است که به آب حاوی کاتیون های کلسیم، منیزیم، استرانسیم، آهن، منگنز و … گفته می شود. با توجه به اینکه میزان استرانسیم، آهن و منگنز در آب بسیار کم است بنابراین کاتیون های کلسیم و منیزیم عامل اصلی ایجاد سختی آب به حساب می آیند.