حذف موجودات زنده در آب (گندزدایی)

وقتی که آب از مراحل مختلف تصفیه می گذرد، بسته به اینکه به چه مصرفی می رسد باید در حد مورد لزوم ضدعفونی گردد. برای مثال آب آشامیدنی بعد از تصفیه و حذف مواد معلق و محلول در آن باید از هرگونه آلودگی میکروبی نیز به دور باشد و از نظر بهداشتی و سلامتی هیچ گونه خطری برای مصرف کننده نداشته باشد.

از بین بردن و یا غیر فعال کردن موجودات زنده ذره بینی و میکروارگانیسم های بیماری زا با عنوان ضدعفونی کردن آب شناخته می شود.

عمل ضدعفونی کردن با روش های زیر قابل اجراست:

الف) ضدعفونی با مواد شیمیایی که شامل افزودن کلر و ترکیبات آن، برم، ید و اوزون می باشد

ب) ضدعفونی با عوامل فیزیکی از جمله گرما، اشعه ماورا بنفش و اشعه گاما

مکانیسم واکنش ضدعفونی کننده ها

برای شرح عمل ضدعفونی کننده ها چهار مکانیسم پیشنهاد شده است که عبارتند از:

الف) تخریب دیواره سلولی

ب) تغییر در نحوه نفوذ پذیری سلول

پ) تغییر در ماهیت کلوئیدی پروتوپلاسم

ت) اختلال در فعالیت آنزیم

پاره شدن و تخریب دیواره سلولی، باعث مرگ سلول می گردد و این عمل سبب از بین رفتن میکروارگانیسم ها می شود. بعضی از ترکیبات ضدعفونی کننده، نفوذ انتخابی غشا سیتوپلاسم سلول را تغییر می دهند و سبب می شوند مواد غذایی حیاتی برای سلول مثل نیتروژن و فسفر به جای آن که وارد غشا شوند از آن خارج گردند.

دسته ای دیگر از عوامل ضد عفونی کننده مانند تشعشع، عوامل اسیدی و قلیایی موجب می شوند که ماهیت کلوئیدی پرتوپلاسم تغییر کند. به طور مثال سبب لخته شدن پروتئین سلول شده و در نتیجه مقدمات مرگ سلول را فراهم می کنند. همچنین ضد عفونی کننده هایی مثل کلر و اوزون با عمل اکسیداسیون سبب به هم ریختن ساختار شیمیایی آنزیم ها می شوند و فعالیت آنها را از بین می برند یا کند می کنند.

عوامل موثر بر کارایی ضد عفونی کننده ها

عملکرد ضد عفونی کننده ها تابع شرایط و عوامل متعددی می باشد. از جمله این عوامل می توان به غلظت نوع میکروارگانیسم ها، دما، زمان تماس، غلظت و نوع ماده ضد عفونی کننده اشاره کرد.

زمان تماس: برای یک غلظت معین از ضد عفونی کننده، معمولا هرچه زمان تماس طولانی تر باشد، درصد مرگ باکتری ها بیشتر می شود.

دما: افزایش دما باعث مرگ سریع تر میکروارگانیسم ها می شود.

غلظت و نوع ماده ضدعفونی کننده: کارایی ضد عفونی کننده در یک محدوده مشخص به غلظت وابسته است که رابطه تجربی زیر، این اثر را نشان می دهد:

Cn.tp= ثابت

C= غلظت ضد عفونی کننده

n=ثابت

tp=زمان لازم برای رسیدن به یک درصد ثابت مرگ میکروارگانیسم ها