سختی آب  (water hardness)

آب سخت واژه ای است که به آب حاوی کاتیون های کلسیم، منیزیم، استرانسیم، آهن، منگنز و … گفته می شود. با توجه به اینکه میزان استرانسیم، آهن و منگنز در آب بسیار کم است بنابراین کاتیون های کلسیم و منیزیم عامل اصلی ایجاد سختی آب به حساب می آیند.

آب سخت یکی از عوامل موثر در ایجاد رسوب در تاسیسات می باشد.

سختی آب، بر حسب واحدهایی مثل، میلی گرم یون در لیتر، میلی اکی والان گرم در لیتر و یا بر حسب معادل کلسیم کربنات حل شده در آب بیان می شود. که بر حسب واحدهای مختلف قابل تبدیل به هم هستند.برای سهولت در محاسبات ابتدا غلظت کلیه املاح بر حسب میلی اکی والان گرم در لیتر محاسبه می گردد و سپس با توجه به اینکه مقدار اکی والان گرم کلسیم کربنات 50 می باشد، اعداد به دست آمده در ضریب 50 ضرب می شود تا غلظت املاح بر حسب معادل کلسیم کربنات بیان گردد. به طور مثال اگر سختی یک نمونه معادل 150 میلی گرم در لیتر کلسیم کربنات باشد مقدار آن بر حسب میلی اکی والان گرم در لیتر، 3 است و بر اساس میلی گرم در لیتر کلسیم برابر با 60  می باشد.

انواع سختی آب

سختی کل (Total Hardness-T.H)

کل املاح کلسیم و منیزیم موجود در آب سختی کل نامیده می شود و شامل دو قسمت است:

الف) سختی کل کلسیم: نشان دهنده مقدار یون کلسیم در آب است.

ب) سختی کل منیزیم: کل منیزیم محلول در آب را شامل می شود.

سختی دائم (Permanent Hardness)

شامل کلیه املاح کلسیم و منیزیم بجز بی کربنات ها می باشد. به عنوان مثال، سولفات ها، کلریدها و نیترات های کلسیم و منیزیم محلول در آب را در بر می گیرد. سختی دائم در اثر جوشاندن حذف نمی شود.

سختی موقت (Temporary Hardness)

کلسیم و منیزیم بی کربنات محلول در آب را سختی موقت می نامند. کلسیم و منیزیم بی کربنات موجود در آب در اثر جوشاندن طبق واکنش زیر تجزیه می شوند و ایجاد رسوب می کنند.

Ca(HCO₃)₂ → CaCO₃↓ + CO₂ + H₂O

Mg(HCO₃)₂ → MgCO₃↓ + CO₂ + H₂O

سختی کل = سختی موقت + سختی دائم

سختی کاذب (pseudo Hardness)

در اندازه گیری سختی کل محلول های غلیظ به روش تیتراسیون استاندارد، مقدار به دست آمده بیش از مقدار واقعی یون های تولید کننده سختی می باشد. اختلاف این دو مقدار را سختی کاذب می نامند.